Referanduma Sunulacak Anayasa Değişikliği Teklifinin Karşılaştırmalı Metni

Madde 9

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

IX.
Yargı yetkisi

Madde 9 – Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce
kullanılır.

IX.
Yargı yetkisi

Madde 9 – Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.

Madde 75

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

I. Türkiye
Büyük Millet Meclisi

A. Kuruluşu:

Madde 75 – (Değişik: 23/7/1995 – 4121/8 md.)

Türkiye Büyük Millet Meclisi genel oyla seçilen milletvekilinden
oluşur.

I. Türkiye
Büyük Millet Meclisi

A. Kuruluşu:

Madde 75 – (Değişik: 23/7/1995 – 4121/8 md.)

Türkiye Büyük Millet Meclisi genel oyla seçilen altıyüz milletvekilinden oluşur.

Madde 76

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

B.
Milletvekili seçilme yeterliliği

Madde
76 – ~~Yirmibeş~~ yaşını
dolduran her Türk milletvekili seçilebilir.⁽¹⁾

En az ilkokul
mezunu olmayanlar, kısıtlılar, yükümlü
olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar, kamu hizmetinden
yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile
ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet,
hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas
gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat
karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, (Değişik ibare:
27/12/2002-4777/1 md.) terör eylemlerine katılma ve bu gibi
eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa
uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.⁽²⁾Hakimler ve
savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki
öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, kamu kurum ve
kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet
bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı
Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar ve
milletvekili seçilemezler.

B.
Milletvekili seçilme yeterliliği

Madde
76 – Onsekiz yaşını
dolduran her Türk milletvekili seçilebilir.⁽¹⁾

En az ilkokul
mezunu olmayanlar, kısıtlılar, askerlikle
ilişiği olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar
hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm
giymiş olanlar; zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık,
sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı
suçlarla, kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet
sırlarını açığa vurma, (Değişik ibare: 27/12/2002-4777/1 md.) terör
eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle
hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili
seçilemezler.Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları,
yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu
üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile
yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri
ve Silahlı Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar
ve milletvekili seçilemezler.

Madde 77

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

C.
Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçim dönemi

Madde
77 – Türkiye Büyük Millet Meclisinin
seçimleri dört yılda bir yapılır. ~~⁽¹⁾⁽²⁾~~

Meclis,
bu süre dolmadan seçimin yenilenmesine karar verebileceği gibi, Anayasada
belirtilen şartlar altında Cumhurbaşkanınca verilecek karara göre de seçimler
yenilenir. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir.

Yenilenmesine
karar verilen Meclisin yetkileri, yeni Meclisin seçilmesine kadar sürer.

C.
Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanının seçim dönemi

MADDE 77-Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı
seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır.

Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir.

Cumhurbaşkanlığı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması
halinde 101 inci maddedeki usule göre ikinci oylama yapılır.

Madde 87

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

II.
Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri

A. Genel
olarak

Madde
87 – Türkiye
Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve
kaldırmak; Bakanlar Kurulunu ve bakanları
denetlemek; Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde kararname
çıkarma yetkisi vermek; bütçe ve kesinhesap kanun ~~tasarılarını~~ görüşmek
ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını
uygun bulmak, (…) ⁽³⁾(Ek ibare: 3/10/2001-4709/28 md.) Türkiye Büyük Millet Meclisi
üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ilegenel ve özel
af ilanına (…)⁽¹⁾ karar
vermek ve Anayasanın diğer maddelerinde ön görülen yetkileri kullanmak ve
görevleri yerine getirmektir.

II.
Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri

A. Genel olarak

Madde
87 – Türkiye
Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve
kaldırmak; bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek;
para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların
onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının
beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek ve
Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri
yerine getirmektir.

Madde 89

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

C.
Kanunların Cumhurbaşkanınca yayımlanması

Madde
89 –

(3) Türkiye Büyük Millet Meclisi, geri
gönderilen kanunu aynen kabul ederse, kanun Cumhurbaşkanınca yayımlanır;
Meclis, geri gönderilen kanunda yeni bir değişiklik yaparsa, Cumhurbaşkanı
değiştirilen kanunu tekrar Meclise geri gönderebilir.

C.
Kanunların Cumhurbaşkanınca yayımlanması

Madde 89 –

(3) Türkiye Büyük Millet Meclisi, geri gönderilen kanunu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile aynen
kabul ederse, kanun Cumhurbaşkanınca yayımlanır; Meclis, geri gönderilen
kanunda yeni bir değişiklik yaparsa, Cumhurbaşkanı değiştirilen kanunu tekrar
Meclise geri gönderebilir.

Madde 93

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

III.
Türkiye Büyük Millet Meclisinin faaliyetleri ile ilgili hükümler

A. Toplanma ve
tatil

Madde 93 –(2) Meclis,
bir yasama yılında en çok üç ay tatil yapabilir; ara verme veya tatil
sırasında, doğrudan doğruya veya Bakanlar
Kurulunun istemi üzerine, Cumhurbaşkanınca toplantıya
çağrılır.

III. Türkiye
Büyük Millet Meclisinin faaliyetleri ile ilgili hükümler

A. Toplanma ve tatil

Madde 93 –(2) Meclis, bir yasama yılında en çok üç ay tatil yapabilir;
ara verme veya tatil sırasında, Cumhurbaşkanınca toplantıya çağrılır.

Madde 98

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

IV.
Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgi edinme ve denetim yolları

A.
Genel olarak

Madde
98 – Türkiye Büyük Millet Meclisi soru,
Meclis araştırması, genel görüşme, gensoru ve Meclis soruşturması yollarıyla
denetleme yetkisini kullanır.

Soru,
Bakanlar Kurulu adına, sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere
Başbakan veya bakanlardan bilgi istemekten ibarettir.

Meclis
araştırması, belli bir konuda bilgi edinilmek için yapılan incelemeden
ibarettir.

Genel
görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun,
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda görüşülmesidir.

Soru,
Meclis araştırması ve genel görüşme ile ilgili önergelerin verilme şekli,
içeriği ve kapsamı ile cevaplandırılma, görüşme ve araştırma yöntemleri
Meclis İçtüzüğü ile düzenlenir.

Madde
Kenar Başlığı Yok

MADDE 98- Türkiye
Büyük Millet Meclisi; meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruşturması
ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır.

Meclis
araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden
ibarettir.

Genel görüşme, toplumu ve
Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun Türkiye Büyük Millet
Meclisi Genel Kurulunda görüşülmesidir.

Meclis soruşturması, Cumhurbaşkanı
yardımcısı ve bakanlar hakkında 106 ncı maddenin beşinci, altıncı, yedinci
fıkraları uyarınca yapılan soruşturmadan ibarettir.

Yazılı
soru; yazılı
olarak en geç onbeş gün içerisinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin,
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından
ibarettir.

Meclis araştırması, genel görüşme ve
yazılı soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile araştırma
usûlleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenir.

Madde 101

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

İKİNCİ BÖLÜM

YÜRÜTME

1.
Cumhurbaşkanı

A.
Nitelikleri ve tarafsızlığı

Madde
101 – (Değişik: 31/5/2007-5678/4 md.) ⁽¹⁾Cumhurbaşkanı,
kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye
Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili
seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından
seçilir.

Cumhurbaşkanının görev süresi beş
yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.

Cumhurbaşkanlığına
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday
gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca,
en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte
hesaplandığında yüzde onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir.

Cumhurbaşkanı
seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi
üyeliği sona erer.

İKİNCİ BÖLÜM

YÜRÜTME

1.
Cumhurbaşkanı

A. Adaylık ve seçimi

Madde
101- Cumhurbaşkanı,
kırk yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış, milletvekili seçilme
yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları
arasından, doğrudan halk
tarafından seçilir.

Cumhurbaşkanının
görev süresi beş yıldır. Bir kimse en
fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.

Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti
grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli
oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi
partiler ile en az yüz bin seçmen aday gösterebilir.

Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli
oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu
çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama
yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve
geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir.

İkinci
oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime
katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki
sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın
kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların
salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir.Oylamada, adayın
geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde sadece Cumhurbaşkanı seçimi
yenilenir.

Seçimlerin tamamlanamaması halinde yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut
Cumhurbaşkanının görevi devam eder.

Cumhurbaşkanlığı
seçimlerine ilişkin diğer usûl ve esaslar kanunla düzenlenir.

Madde 104

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

D.
Görev ve yetkileri

Madde
104 – Cumhurbaşkanı Devletin
başıdır. Bu sıfatla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin
birliğini temsil eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli
ve uyumlu çalışmasını gözetir.

Bu
amaçlarla Anayasanın ilgili maddelerinde gösterilen şartlara uyarak yapacağı
görev ve kullanacağı yetkiler şunlardır:

a)
Yasama ile ilgili olanlar:

Gerekli
gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde
açılış konuşmasını yapmak,

Türkiye
Büyük Millet Meclisini gerektiğinde toplantıya çağırmak,

~~Kanunları yayımlamak,~~

Kanunları
tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri göndermek,

Anayasa
değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halk oyuna
sunmak,

Kanunların, kanun
hükmündeki kararnamelerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün,
tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı
oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesinde iptal davası açmak,

Türkiye
Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesine karar vermek,

b) Yürütme alanına ilişkin olanlar:

Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek,

Başbakanın teklifi üzerine bakanları atamak ve görevlerine son vermek,

Gerekli gördüğü hallerde Bakanlar Kuruluna başkanlık etmek veya Bakanlar
Kurulunu başkanlığı altında toplantıya çağırmak,

Yabancı devletlere Türk Devletinin
temsilcilerini göndermek, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek
yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek,

Milletlerarası andlaşmaları onaylamak ve yayımlamak,

Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin
Başkomutanlığını temsil etmek,

Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar vermek,

Genelkurmay Başkanını atamak,

Milli Güvenlik Kurulunu toplantıya çağırmak,

Milli Güvenlik Kuruluna Başkanlık etmek,

Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla sıkıyönetim veya olağanüstü
hal ilan etmek ve kanun hükmünde kararname çıkarmak,

Kararnameleri imzalamak,

Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını
hafiflet mek veya kaldırmak,

Devlet Denetleme Kurulunun üyelerini ve Başkanını atamak,

Devlet Denetleme Kuruluna inceleme, araştırma ve denetleme yaptırtmak,

Yükseköğretim Kurulu üyelerini seçmek,

Üniversite rektörlerini seçmek,

c) Yargı ile ilgili olanlar:

Anayasa Mahkemesi üyelerini, Danıştay üyelerinin dörtte birini, Yargıtay
Cumhuriyet Başsavcısı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Askeri
Yargıtay üyelerini, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyelerini, Hakimler ve
Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek.

Cumhurbaşkanı, ayrıca
Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri
yerine getirir ve yetkileri kullanır.

D. Görev ve
yetkileri

Madde 104 – Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi
Cumhurbaşkanına aittir.

Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk
Milletinin birliğini temsil eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet
organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder.

Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet
Meclisinde açılış konuşmasını yapar.

Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir.

Gerekli
gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde
açılış konuşmasını yapar.

Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir.

Kanunları
yayımlar.

Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri
gönderir.

Kanunların, Türkiye Büyük Millet
Meclisi İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya
esas bakımından aykırı oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesinde iptal
davası açar.

Cumhurbaşkanı
yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.

Üst kademe kamu yöneticilerini atar,
görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları
Cumhurbaşkanı kararnamesi ile düzenler.

Yabancı
devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini gönderir, Türkiye
Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.

Milletlerarası andlaşmaları onaylar ve yayımlar.

Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna
sunar.

Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi adına, Türk
Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil eder.

Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verir.

Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama
sebebi ile kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.

Cumhurbaşkanı,
yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın
ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi
hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla
düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz.
Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz.
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde
kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun
çıkarması durumunda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir.

Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı
olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir.

Kararnameler ve yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse
Resmi Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.

Cumhurbaşkanı
ayrıca Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer
görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.

Madde 105

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

E.
Sorumluluk ve sorumsuzluk hali

Madde
105 – Cumhurbaşkanının, Anayasa ve diğer kanunlarda Başbakan ve
ilgili bakanın imzalarına gerek olmaksızın tek başına yapabileceği belirtilen
işlemleri dışındaki bütün kararları, Başbakan ve ilgili bakanlarca imzalanır;
bu kararlardan Başbakan ve ilgili bakan sorumludur.

Cumhurbaşkanının
resen imzaladığı kararlar ve emirler aleyhine Anayasa Mahkemesi dahil, yargı
mercilerine başvurulamaz.

Cumhurbaşkanı,
vatana ihanetten dolayı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az
üçte birinin teklifi üzerine, üye tamsayısının en az dörtte üçünün vereceği
kararla suçlandırılır.

E.
Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu

Madde 105 – Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla
Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği
önergeyle soruşturma açılması istenebilir. Meclis, önergeyi en geç bir ay
içinde görüşür ve üye tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma
açılmasına karar verebilir.

Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasî partilerin,
güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak
gösterecekleri adaylar arasından her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme
suretiyle kurulacak onbeş kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılır.
Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu iki ay içinde Meclis
Başkanlığına sunar. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona
bir aylık yeni ve kesin bir süre verilir.

Rapor Başkanlığa verildiği tarihten itibaren on gün içinde dağıtılır,
dağıtımından itibaren on gün içinde Genel Kurulda görüşülür. Türkiye Büyük
Millet Meclisi üye tam sayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk
kararı alabilir. Yüce Divan yargılaması üç ay içerisinde tamamlanır, bu
sürede tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere üç aylık ek süre verilir,
yargılama bu sürede kesin olarak tamamlanır.

Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı seçim kararı
alamaz.

Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanının görevi
sona erer.

Cumhurbaşkanının
görevde bulunduğu sürede işlediği iddia edilen suçlar için görevi bittikten
sonra da bu madde hükmü uygulanır.

Madde 106

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

F.
Cumhurbaşkanına vekillik etme

Madde
106 – Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt
dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde,
görevine dönmesine kadar, ölüm, çekilme veya başka bir sebeple
Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması halinde de yenisi seçilinceye kadar,
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Cumhurbaşkanlığına vekillik eder ve
Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.

F.
Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekalet ve bakanlar

Madde 106 – Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha
fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir.

Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde kırkbeş gün
içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılır. Yenisi seçilene kadar Cumhurbaşkanı
Yardımcısı Cumhurbaşkanlığına vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri
kullanır. Genel seçime bir yıl ve daha az kalmışsa Türkiye Büyük Millet
Meclisi seçimi de Cumhurbaşkanı seçimi ile birlikte yenilenir. Genel seçime
bir yıldan fazla kalmışsa seçilen Cumhurbaşkanı Türkiye Büyük Millet Meclisi
seçim tarihine kadar görevine devam eder. Kalan süreyi tamamlayan
Cumhurbaşkanı açısından bu süre dönemden sayılmaz. Türkiye Büyük Millet
Meclisi genel seçimlerinin yapılacağı tarihte her iki seçim birlikte yapılır.

Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak
görevinden ayrılması hallerinde, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cumhurbaşkanına
vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine
sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, 81 inci madede yazılı şekilde Türkiye
Büyük Millet Meclisi önünde andiçerler.Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri,
Cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, Cumhurbaşkanına karşı sorumludur.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleri ile ilgili suç
işledikleri iddiasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt
çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir. Meclis,
önergeyi en geç bir ay içinde görüşür ve üye tamsayısının beşte üçünün gizli
oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilir.

Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasî partilerin,
güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak
gösterecekleri adaylar arasından her siyasî parti için ayrı ayrı ad çekme
suretiyle kurulacak onbeş kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılır.
Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu iki ay içinde Meclis
Başkanlığına sunar. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona
bir aylık yeni ve kesin bir süre verilir.

Bu kişilerin görevde bulundukları sürede, görevleriyle ilgili işledikleri
iddia edilen suçlar bakımından, görevleri bittikten sonra da (5)’inci,
(6)’ncı ve (7)’nci fıkra hükümleri uygulanır.

Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanı
yardımcısı veya bakanın görevi sona erer.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, göreviyle ilgili olmayan suçlarda
yasama dokunulmazlığına ilişkin hükümlerden yararlanır.

Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilat
yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı
kararnamesi ile düzenlenir.

Madde 116

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

H.
Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin Cumhurbaşkanınca yenilenmesi

Madde
116 – Bakanlar Kurulunun, 110 uncu maddede
belirtilen güvenoyunu alamaması ve 99 uncu veya 111 inci maddeler uyarınca
güvensizlik oyuyla düşürülmesi hallerinde; kırkbeş gün içinde yeni Bakanlar
Kurulu kurulamadığı veya kurulduğu halde güvenoyu alamadığı takdirde
Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanına danışarak, seçimlerin
yenilenmesine karar verebilir.

Başbakanın
güvensizlik oyu ile düşürülmeden istifa etmesi üzerine kırkbeş gün içinde
veya yeni seçilen Türkiye Büyük Millet Meclisinde Başkanlık Divanı seçiminden
sonra yine kırkbeş gün içinde Bakanlar Kurulunun kurulamaması hallerinde de
Cumhurbaşkanı Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanına danışarak seçimlerin
yenilenmesine karar verebilir.

Yenilenme
kararı Resmi Gazetede yayımlanır ve seçime gidilir.

H.
Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanı seçimlerinin yenilenmesi

Madde 116 – Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının
beşte üç çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu halde
Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi
birlikte yapılır.

Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde Türkiye Büyük
Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır,

Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine
karar verilmesi halinde Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir.

Seçimlerinin birlikte yenilenmesine karar verilen Meclisin ve
Cumhurbaşkanının yetki ve görevleri, yeni Meclisin ve Cumhurbaşkanının göreve
başlamasına kadar devam eder.

Bu
şekilde seçilen Meclis ve Cumhurbaşkanının görev süreleri de beş yıldır

Madde 119

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

III. Olağanüstü
yönetim usulleri

A.
Olağanüstü haller

1.
Tabii afet ve ağır ekonomik bunalım sebebiyle olağanüstü hal ilanı

Madde
119 – Tabii afet, tehlikeli salgın
hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hallerinde, Cumhurbaşkanı
başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, yurdun bir veya birden fazla
bölgesinde veya bütününde süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan
edebilir.

III. Olağanüstü
hal yönetimi

Madde 119- Cumhurbaşkanı, savaş
hali, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma
vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve
milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet
hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri
ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması,
şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması, tabii afet
veya tehlikeli salgın hastalık yada ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması
hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek
üzere olağanüstü hal ilân edebilir.

Olağanüstü hal ilanı kararı verildiği gün Resmi Gazetede yayımlanır ve aynı
gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağırılır; Meclis
gerekli gördüğü takdirde olağanüstü halin süresini kısaltabilir, uzatabilir
veya olağanüstü hali kaldırabilir.

Cumhurbaşkanının
talebiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi her defasında dört ayı geçmemek üzere
süreyi uzatabilir. Savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz.

Olağanüstü hallerde vatandaşlar için getirilecek para, mal ve çalışma
yükümlülükleri ile 15 inci maddedeki ilkeler doğrultusunda temel hak ve
hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya geçici olarak durdurulacağı, hangi
hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği kanunla düzenlenir.

Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerekli kıldığı
konularda, 104 üncü maddenin onyedinci fıkrasının ikinci cümlesinde
belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi
çıkarabilir. Kanun hükmündeki bu kararnameler Resmi Gazetede yayımlanır, aynı
gün Meclis onayına sunulur.

Savaş ve mücbir sebeplerle Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplanamaması
hariç olmak üzere; olağanüstü hal sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı
kararnameleri üç ay içerisinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve
karara bağlanır. Aksi halde olağanüstü hallerde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı
kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkar.

Madde 142

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

E.
Mahkemelerin kuruluşu

Madde
142 – Mahkemelerin
kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri kanunla
düzenlenir.

E.
Mahkemelerin kuruluşu

Madde 142 – Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri,
işleyişi ve yargılama usulleri kanunla düzenlenir.

Disiplin
mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamaz. Ancak, savaş halinde asker
kişilerin görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara
bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilir.

Madde 146

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

II.
Yüksek mahkemeler

A. Anayasa Mahkemesi

1. Kuruluşu

Madde
146 – (Değişik: 7/5/2010-5982/16 md.) ⁽¹⁾

Anayasa
Mahkemesi ~~onyedi~~ üyeden
kurulur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi; iki
üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun kendi başkan ve üyeleri arasından, her boş yer
için gösterecekleri üçer aday içinden, bir üyeyi ise baro başkanlarının
serbest avukatlar arasından gösterecekleri üç aday içinden yapacağı gizli
oylamayla seçer. Türkiye Büyük Millet Meclisinde yapılacak bu seçimde, her
boş üyelik için ilk oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada
üye tam sayısının salt çoğunluğu aranır. İkinci oylamada salt çoğunluk
sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılır;
üçüncü oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmiş olur.

Cumhurbaşkanı;
üç üyeyi Yargıtay, iki üyeyi Danıştay, bir
üyeyi Askerî Yargıtay, bir üyeyi Askerî Yüksek İdare Mahkemesi genel
kurullarınca kendi başkan ve üyeleri arasından her boş yer için
gösterecekleri üçer aday içinden; en az ikisi hukukçu olmak üzere üç üyeyi
Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi olmayan yükseköğretim kurumlarının hukuk,
iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri arasından
göstereceği üçer aday içinden; dört üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest
avukatlar, birinci sınıf hâkim ve savcılar ile en az beş yıl raportörlük
yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçer.

Yargıtay,
Danıştay, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek
İdare Mahkemesi ve Sayıştay genel kurulları ile Yükseköğretim
Kurulundan Anayasa Mahkemesi üyeliğine aday göstermek için yapılacak
seçimlerde, her boş üyelik için, (…) ⁽¹⁾ en fazla
oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır. Baro başkanlarının serbest
avukatlar arasından gösterecekleri üç aday için yapılacak seçimde (…) ⁽¹⁾ en fazla
oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır.

II.
Yüksek mahkemeler

A. Anayasa Mahkemesi

1. Kuruluşu

Madde 146 – (Değişik: 7/5/2010-5982/16 md.) (1)

Anayasa Mahkemesi onbeş üyeden
kurulur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi; iki üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun kendi başkan
ve üyeleri arasından, her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden, bir
üyeyi ise baro başkanlarının serbest avukatlar arasından gösterecekleri üç
aday içinden yapacağı gizli oylamayla seçer. Türkiye Büyük Millet Meclisinde
yapılacak bu seçimde, her boş üyelik için ilk oylamada üye tam sayısının üçte
iki ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu aranır. İkinci
oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için
üçüncü oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmiş
olur.

Cumhurbaşkanı; üç üyeyi Yargıtay, iki üyeyi Danıştay genel kurullarınca kendi
başkan ve üyeleri arasından her boş yer için gösterecekleri üçer aday
içinden; en az ikisi hukukçu olmak üzere üç üyeyi Yükseköğretim Kurulunun
kendi üyesi olmayan yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal
bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri arasından göstereceği üçer
aday içinden; dört üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar, birinci
sınıf hâkim ve savcılar ile en az beş yıl raportörlük yapmış Anayasa
Mahkemesi raportörleri arasından seçer.

Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay genel kurulları ile Yükseköğretim Kurulundan
Anayasa Mahkemesi üyeliğine aday göstermek için yapılacak seçimlerde, her boş
üyelik için, (…) (1) en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır. Baro
başkanlarının serbest avukatlar arasından gösterecekleri üç aday için yapılacak
seçimde (…) (1) en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır.

Madde 159

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

III.
Hakimler ve Savcılar ~~Yüksek~~ Kurulu

Madde
159 – (Değişik: 7/5/2010-5982/22 md.) ⁽¹⁾Hâkimler ve
Savcılar ~~Yüksek~~ Kurulu,
mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve
görev yapar.

Hâkimler
ve Savcılar Yüksek Kurulu yirmiiki asıl ve oniki yedek üyeden oluşur; üç
daire halinde çalışır.

Kurulun
Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir.
Kurulun, dört asıl üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yükseköğretim
kurumlarının hukuk, (…) ~~⁽¹⁾~~ dallarında
görev yapan öğretim üyeleri, (…) ~~⁽¹⁾~~ ile
avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca, üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay
üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca, iki asıl ve iki yedek üyesi
Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca, bir asıl ve bir yedek
üyesi Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi üyeleri arasından, yedi
asıl ve dört yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı
gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından
adlî yargı hâkim ve savcılarınca, üç asıl ve iki yedek üyesi birinci sınıf
olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idarî yargı
hâkim ve savcıları arasından idarî yargı hâkim ve savcılarınca, dört yıl için
seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilir.

Kurul
üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde
yapılır. Cumhurbaşkanı tarafından seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan
Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı takip eden altmış gün içinde,
yeni üyelerin seçimi yapılır. Diğer üyeliklerin boşalması halinde, asıl
üyenin yedeği tarafından kalan süre tamamlanır.

Yargıtay,
Danıştay ve Türkiye Adalet Akademisi genel kurullarından seçilecek Kurul
üyeliği için her üyenin, birinci sınıf adlî ve idarî yargı hâkim ve savcıları
arasından seçilecek Kurul üyeliği için her hâkim ve savcının; (…) ~~⁽¹⁾~~ oy
kullanacağı seçimlerde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye
seçilir. Bu seçimler her dönem için bir defada ve gizli oyla yapılır.

Kurulun, Adalet Bakanı ile Adalet
Bakanlığı Müsteşarı dışındaki asıl üyeleri, görevlerinin devamı süresince;
kanunda belirlenenler dışında başka bir görev alamazlar veya Kurul tarafından
başka bir göreve atanamaz ve seçilemezler.

Kurulun yönetimi ve temsili Kurul
Başkanına aittir. Kurul Başkanı dairelerin çalışmalarına katılamaz. Kurul,
kendi üyeleri arasından daire başkanlarını ve daire başkanlarından birini de
başkanvekili olarak seçer. Başkan, yetkilerinden bir kısmını başkanvekiline
devredebilir.

Kurul, adlî ve idarî yargı hâkim ve
savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme,
yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun
görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden
uzaklaştırma işlemlerini yapar; Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin
kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini
karara bağlar; ayrıca, Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine
getirir.

Hâkim ve
savcıların görevlerini; kanun, ~~tüzük,~~ yönetmeliklere
ve genelgelere (hâkimler için idarî nitelikteki genelgelere) uygun olarak
yapıp yapmadıklarını denetleme; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında
suç işleyip işlemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri
icaplarına uyup uymadığını araştırma ve gerektiğinde haklarında inceleme ve
soruşturma işlemleri, ilgili dairenin teklifi ve Hâkimler ve Savcılar ~~Yüksek~~ Kurulu Başkanının oluru ile
Kurul müfettişlerine yaptırılır. Soruşturma ve inceleme işlemleri, hakkında
soruşturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı eliyle
de yaptırılabilir.

Kurulun meslekten çıkarma cezasına
ilişkin olanlar dışındaki kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamaz.

Kurula bağlı Genel Sekreterlik
kurulur. Genel Sekreter, birinci sınıf hâkim ve savcılardan Kurulun teklif
ettiği üç aday arasından Kurul Başkanı tarafından atanır. Kurul müfettişleri
ile Kurulda geçici veya sürekli olarak çalıştırılacak hâkim ve savcıları,
muvafakatlerini alarak atama yetkisi Kurula aittir.

Adalet Bakanlığının merkez, bağlı ve
ilgili kuruluşlarında geçici veya sürekli olarak çalıştırılacak hâkim ve
savcılar ile adalet müfettişlerini ve hâkim ve savcı mesleğinden olan iç
denetçileri, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Adalet Bakanına aittir.

Kurul üyelerinin seçimi, dairelerin
oluşumu ve işbölümü, Kurulun ve dairelerin görevleri, toplantı ve karar yeter
sayıları, çalışma usul ve esasları, dairelerin karar ve işlemlerine karşı
yapılacak itirazlar ve bunların incelenmesi usulü ile Genel Sekreterliğin
kuruluş ve görevleri kanunla düzenlenir.

III. Hakimler
ve Savcılar Kurulu

Madde 159 – (Değişik: 7/5/2010-5982/22 md.) (1)

Hâkimler ve Savcılar Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı
esaslarına göre kurulur ve görev yapar.

“Hâkimler ve Savcılar Kurulu on üç
üyeden oluşur; iki daire hâlinde çalışır.

Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet
Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabii üyesidir. Kurulun, üç üyesi birinci sınıf
olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı
hâkim ve savcıları arasından, bir üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa
ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idari yargı hâkim ve savcıları
arasından Cumhurbaşkanınca; üç üyesi Yargıtay üyeleri, bir üyesi Danıştay
üyeleri, üç üyesi nitelikleri kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının
hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Türkiye
Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir. Öğretim üyeleri ile avukatlar
arasında n seçilen üyelerden, en az birinin öğretim üyesi ve en az birinin de
avukat olması zorunludur. Kurulun Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından
seçilecek üyeliklerine ilişkin başvurular, Meclis Başkanlığına yapılır. Başkanlık,
başvuruları Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona
gönderir. Komisyon her bir üyelik için üç adayı, üye tam sayısının üçte iki
çoğunluğuyla belirler. Birinci oylamada aday belirleme işleminin
sonuçlandırılamaması hâlinde ikinci oylamada üye tam sayısının beşte üç
çoğunluğu aranır. Bu oylamada da aday belirlenemediği takdirde her bir üyelik
için en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulü ile aday belirleme
işlemi tamamlanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Komisyon tarafından
belirlenen adaylar arasından, her bir üye için ayrı ayrı gizli oyla seçim
yapar. Birinci oylamada üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu; bu oylamada
seçimin sonuçlandırılamaması hâlinde, ikinci oylamada üye tam sayısının beşte
üç çoğunluğu aranır. İkinci oylamada da üye seçilemediği takdirde en çok oyu
alan iki aday arasında ad çekme usulü ile üye seçimi tamamlanır.

Üyeler dört yıl için seçilir. Süresi biten
üyeler bir kez daha seçilebilir.

Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin
dolmasından önceki otuz gün içinde yapılır. Seçilen üyelerin görev süreleri
dolmadan Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı takip eden otuz gün
içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır.

Kurulun, Adalet Bakanı ile Adalet Bakanlığı Müsteşarı dışındaki asıl üyeleri,
görevlerinin devamı süresince; kanunda belirlenenler dışında başka bir görev
alamazlar veya Kurul tarafından başka bir göreve atanamaz ve seçilemezler.

Kurulun
yönetimi ve temsili Kurul Başkanına aittir. Kurul Başkanı dairelerin
çalışmalarına katılamaz. Kurul, kendi üyeleri arasından daire başkanlarını ve
daire başkanlarından birini de başkanvekili olarak seçer. Başkan,
yetkilerinden bir kısmını başkanvekiline devredebilir.

Kurul, adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve
nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro
dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme,
disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar; Adalet
Bakanlığının, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin
değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlar; ayrıca, Anayasa ve
kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir.

Hâkim ve
savcıların görevlerini; kanun, yönetmeliklere ve genelgelere
(hâkimler için idarî nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapıp
yapmadıklarını denetleme; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç
işleyip işlemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına
uyup uymadığını araştırma ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma
işlemleri, ilgili dairenin teklifi ve Hâkimler ve Savcılar Kurulu Başkanının
oluru ile Kurul müfettişlerine yaptırılır. Soruşturma ve inceleme işlemleri,
hakkında soruşturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya
savcı eliyle de yaptırılabilir.

Kurulun
meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararlarına karşı yargı
mercilerine başvurulamaz.

Kurula bağlı Genel Sekreterlik kurulur. Genel Sekreter, birinci sınıf hâkim
ve savcılardan Kurulun teklif ettiği üç aday arasından Kurul Başkanı
tarafından atanır. Kurul müfettişleri ile Kurulda geçici veya sürekli olarak
çalıştırılacak hâkim ve savcıları, muvafakatlerini alarak atama yetkisi
Kurula aittir.

Adalet Bakanlığının merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarında geçici veya
sürekli olarak çalıştırılacak hâkim ve savcılar ile adalet müfettişlerini ve
hâkim ve savcı mesleğinden olan iç denetçileri, muvafakatlerini alarak atama
yetkisi Adalet Bakanına aittir.

Kurul üyelerinin seçimi, dairelerin oluşumu ve işbölümü, Kurulun ve
dairelerin görevleri, toplantı ve karar yeter sayıları, çalışma usul ve
esasları, dairelerin karar ve işlemlerine karşı yapılacak itirazlar ve
bunların incelenmesi usulü ile Genel Sekreterliğin kuruluş ve görevleri
kanunla düzenlenir.

Madde 161

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

DÖRDÜNCÜ
KISIM

Mali
ve Ekonomik Hükümler

BİRİNCİ
BÖLÜM

Mali
Hükümler

I.
Bütçe

A.
Bütçenin hazırlanması ve uygulanması

Madde
161 – Devletin ve kamu iktisadi
teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları, yıllık bütçelerle
yapılır.

(Değişik
ikinci fıkra: 29/10/2005-5428/3 md.) Malî
yıl başlangıcı ile merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması, uygulanması ve
kontrolü kanunla düzenlenir.

Kanun,
kalkınma planları ile ilgili yatırımlar veya bir yıldan fazla sürecek iş ve
hizmetler için özel süre ve usuller koyabilir.

Bütçe
kanununa, bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz.

DÖRDÜNCÜ
KISIM

Mali ve Ekonomik Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Mali Hükümler

I. Bütçe

Bütçe ve kesin hesap

Madde 161 – Kamu idarelerinin ve kamu iktisadi teşebbüsleri
dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları yıllık bütçelerle yapılır.

Malî yıl başlangıcı ile merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması, uygulanması
ve kontrolü ile yatırımlar veya bir yıldan fazla sürecek iş ve hizmetler için
özel süre ve usuller kanunla düzenlenir. Bütçe kanununa, bütçe ile ilgili
hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz.

Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini, malî yılbaşından en az yetmişbeş gün
önce, Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. Bütçe teklifi Bütçe Komisyonunda
görüşülür. Komisyonun ellibeş gün içinde kabul edeceği metin Genci Kurulda
görüşülür ve mali yılbaşına kadar karara bağlanır.

Bütçe kanununun süresinde yürürlüğe konulamaması halinde, geçici bütçe kanunu
çıkarılır.Geçici bütçe kanununun da çıkarılamaması durumunda, yeni bütçe
kanunu kabul edilinceye kadar bir önceki yılın bütçesi yeniden değerleme
oranına göre artırılarak uygulanır.

Türkiye Büyük. Millet Meclisi üyeleri, Genel Kurulda kamu idare bütçeleri
hakkında düşüncelerini her bütçenin görüşülmesi sırasında açıklarlar, gider
artırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar.

Genel Kurulda kamu idare bütçeleri ile değişiklik önergeleri, üzerinde ayrıca
görüşme yapılmaksızın okunur ve oylanır.

Merkezî yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek tutarın sınırını
gösterir. Harcanabilecek tutarın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile
aşılabileceğine dair bütçe kanununa hüküm konulamaz.

Carî yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik teklifleri ile cari
ve izleyen yılların bütçelerine malî yük getiren tekliflerde, öngörülen
giderleri karşılayabilecek mali kaynak gösterilmesi zorunludur.

Merkezî yönetim kesinhesap kanunu teklifi, ilgili olduğu mali yılın sonundan
başlayarak en geç altı ay sonra Cumhurbaşkanı tarafından Türkiye Büyük Millet
Meclisine sunulur. Sayıştay genel uygunluk bildirimini, ilişkin olduğu
kesinhesap kanun teklifinin verilmesinden başlayarak en geç yetmişbeş gün
içinde Meclise sunar.

Kesinhesap kanunu teklifi ve genel uygunluk bildiriminin Türkiye Büyük Millet
Meclisine verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştayca sonuçlandırılamamış
denetim ve hesap yargılamasını önlemez ve bunların karara bağlandığı anlamına
gelmez.

Kesinhesap kanunu teklifi, yeni yıl bütçe kanunu teklifiyle birlikte
görüşülür ve karara bağlanır.

Bağlantısı
Nedeniyle Değişen Hükümler

Madde 8

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

VIII.
Yürütme yetkisi ve görevi

Madde
8 – Yürütme
yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve
Bakanlar Kurulu tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun
olarak kullanılır ve yerine getirilir.

VIII.
Yürütme yetkisi ve görevi

Madde 8 – Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından,
Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.

Madde 15

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

IV.
Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması

Madde
15 – Savaş,
seferberlik, ~~sıkıyönetim~~ veya
olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal
edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin
kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada
öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir.

IV.Temel hak
ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması

Madde 15 – Savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde,
milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun
gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya
tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere
aykırı tedbirler alınabilir.

Madde 17

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

İKİNCİ BÖLÜM

KİŞİNİN HAKLARI VE ÖDEVLERİ

I. Kişinin
dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı

Madde
17 –(4)
(…)⁽¹⁾ meşru
müdafaa hali, yakalama ve tutuklama kararlarının yerine getirilmesi, bir
tutuklu veya hükümlünün kaçmasının önlenmesi, bir ayaklanma veya isyanın
bastırılması, ~~sıkıyönetim~~ veya
olağanüstü hallerde yetkili merciin verdiği emirlerin uygulanması sırasında
silah kullanılmasına kanunun cevaz verdiği zorunlu durumlarda meydana gelen
öldürme fiilleri, birinci fıkra hükmü dışındadır.

İKİNCİ BÖLÜM

KİŞİNİN HAKLARI VE ÖDEVLERİ

I. Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı

Madde 17 –(4) (…)(1) meşru müdafaa hali, yakalama ve tutuklama
kararlarının yerine getirilmesi, bir tutuklu veya hükümlünün kaçmasının
önlenmesi, bir ayaklanma veya isyanın bastırılması veya olağanüstü hallerde
yetkili merciin verdiği emirlerin uygulanması sırasında silah kullanılmasına
kanunun cevaz verdiği zorunlu durumlarda meydana gelen öldürme fiilleri,
birinci fıkra hükmü dışındadır.

Madde 19

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

III.
Kişi hürriyeti ve güvenliği

Madde
19 – (5) (Değişik birinci cümle: 3/10/2001-4709/4 md.) Yakalanan veya
tutuklanan kişi, tutulma yerine en yakın mahkemeye gönderilmesi için gerekli
süre hariç en geç kırksekiz saat ve toplu olarak işlenen suçlarda en
çok dört gün içinde hâkim önüne çıkarılır. Kimse, bu süreler geçtikten sonra
hakim kararı olmaksızın hürriyetinden yoksun bırakılamaz. Bu süreler
olağanüstü hal, ~~sıkıyönetim~~ ve
savaş hallerinde uzatılabilir.

III.
Kişi hürriyeti ve güvenliği

Madde 19 – (5) (Değişik birinci cümle: 3/10/2001-4709/4
md.) Yakalanan veya tutuklanan kişi, tutulma yerine en yakın
mahkemeye gönderilmesi için gerekli süre hariç en geç kırksekiz saat ve
toplu olarak işlenen suçlarda en çok dört gün içinde hâkim önüne çıkarılır.
Kimse, bu süreler geçtikten sonra hakim kararı olmaksızın hürriyetinden
yoksun bırakılamaz. Bu süreler olağanüstü hal ve savaş hallerinde
uzatılabilir

Madde 73

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

VI.
Vergi ödevi

Madde
73 –

(4) Vergi,
resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve
indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve
aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi ~~Bakanlar Kuruluna~~ verilebilir.

VI.
Vergi ödevi

Madde 73 –

(4) Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve
indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve
aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir.

Madde 78

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

D. ~~Türkiye Büyük Millet Meclisi~~ seçimlerinin
geriye bırakılması ve ara seçimleri

Madde 78 – Savaş
sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan görülmezse, Türkiye Büyük Millet
Meclisi, seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir.

Geri bırakma sebebi ortadan kalkmamışsa, erteleme kararındaki usule göre bu
işlem tekrarlanabilir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliklerinde boşalma olması halinde, ara seçime
gidilir. Ara seçim, her seçim döneminde bir defa yapılır ve genel seçimden
otuz ay geçmedikçe ara seçime gidilemez. Ancak, boşalan üyeliklerin sayısı,
üye tamsayısının yüzde beşini bulduğu hallerde, ara seçimlerinin üç ay içinde
yapılmasına karar verilir.

Genel seçimlere bir yıl kala, ara seçimi yapılamaz.

(Ek: 27/12/2002-4777/2 md.) Yukarıda yazılı hallerden ayrı
olarak, bir ilin veya seçim çevresinin, Türkiye Büyük Millet Meclisinde
üyesinin kalmaması halinde, boşalmayı takip eden doksan günden sonraki ilk
Pazar günü ara seçim yapılır. Bu fıkra gereği yapılacak seçimlerde Anayasanın
127 nci maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uygulanmaz.

D.Seçimlerin geriye bırakılması ve ara
seçimler

Madde 78 – Savaş
sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan görülmezse, Türkiye Büyük Millet
Meclisi, seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir.

Geri bırakma sebebi ortadan kalkmamışsa, erteleme kararındaki usule göre bu
işlem tekrarlanabilir.

Genel seçimlere bir yıl kala, ara seçimi yapılamaz.

Madde 82

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

3. Üyelikle
bağdaşmayan işler

Madde
82 –

(2) Türkiye
Büyük Millet Meclisi üyeleri, yürütme organının teklif, inha, atama veya
onamasına bağlı resmi veya özel herhangi bir işle görevlendirilemezler. Bir üyenin belli konuda ve altı ayı aşmamak üzere
Bakanlar Kurulunca verilecek geçici bir görevi kabul etmesi, Meclisin
kararına bağlıdır.

3. Üyelikle
bağdaşmayan işler

Madde 82 –

(2) Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, yürütme organının
teklif, inha, atama veya onamasına bağlı resmi veya özel herhangi bir işle
görevlendirilemezler.

Madde 88

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

B. Kanunların
teklif edilmesi ve görüşülmesi

Madde
88 – Kanun
teklif etmeye ~~Bakanlar Kurulu ve~~ milletvekilleri
yetkilidir.

Kanun ~~tasarı ve~~ tekliflerinin Türkiye Büyük
Millet Meclisinde görüşülme usul ve esasları içtüzükle düzenlenir.

B. Kanunların
teklif edilmesi ve görüşülmesi

Madde 88 – Kanun teklif etmeye milletvekilleri
yetkilidir.

Kanun tekliflerinin Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülme
usul ve esasları içtüzükle düzenlenir.

Madde 96

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

D.
Toplantı ve karar yeter sayısı

Madde
96 – (Değişik birinci fıkra: 31/5/2007-5678/3 md.) ⁽²⁾Türkiye Büyük
Millet Meclisi, yapacağı seçimler dahil bütün işlerinde üye tamsayısının en
az üçte biri ile toplanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Anayasada başkaca
bir hüküm yoksa toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir; ancak
karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tamsayısının dörtte birinin bir
fazlasından az olamaz.

Bakanlar
Kurulu üyeleri, Türkiye Büyük Millet Meclisinin katılamadıkları
oturumlarında, kendileri yerine oy kullanmak üzere bir bakana yetki
verebilirler. Ancak bir bakan kendi oyu ile birlikte en çok iki oy
kullanabilir.

D.
Toplantı ve karar yeter sayısı

Madde 96 – (Değişik birinci fıkra: 31/5/2007-5678/3 md.) (2) Türkiye
Büyük Millet Meclisi, yapacağı seçimler dahil bütün işlerinde üye
tamsayısının en az üçte biri ile toplanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi,
Anayasada başkaca bir hüküm yoksa toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile
karar verir; ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tamsayısının dörtte
birinin bir fazlasından az olamaz.

Madde 108

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

H.
Devlet Denetleme Kurulu

Madde
108 – İdarenin
hukuka uygunluğunun, düzenli ve verimli şekilde yürütülmesinin ve
geliştirilmesinin sağlanması amacıyla, Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak
kurulan Devlet Denetleme Kurulu, Cumhurbaşkanının isteği üzerine,
tüm kamu kurum ve kuruluşlarında ve sermayesinin yarısından fazlasına
bu kurum ve kuruluşların katıldığı her türlü kuruluşta, kamu kurumu
niteliğinde olan meslek kuruluşlarında, her düzeydeki işçi ve işveren
meslek kuruluşlarında, kamuya yararlı derneklerle vakıflarda, her türlü
inceleme, araştırma ve denetlemeleri yapar.

Silahlı
Kuvvetler ve yargı
organları, Devlet Denetleme Kurulunun görev alanı dışındadır.

Devlet Denetleme Kurulunun üyeleri ve
üyeleri içinden Başkanı, kanunda belirlenen nitelikteki kişiler arasından, Cumhurbaşkanınca
atanır.

Devlet Denetleme Kurulunun işleyişi, üyelerinin görev süresi ve diğer özlük
işleri, ~~kanunla~~düzenlenir.

Madde
108 –

İdarenin
hukuka uygunluğunun, düzenli ve verimli şekilde yürütülmesinin ve
geliştirilmesinin sağlanması amacıyla, Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak
kurulan Devlet Denetleme Kurulu, Cumhurbaşkanının isteği üzerine, tüm kamu
kurum ve kuruluşlarında ve sermayesinin yarısından fazlasına bu kurum ve
kuruluşların katıldığı her türlü kuruluşta, kamu kurumu niteliğinde olan
meslek kuruluşlarında, her düzeydeki işçi ve işveren meslek kuruluşlarında,
kamuya yararlı derneklerle vakıflarda, her türlü idari soruşturma, inceleme, araştırma
ve denetlemeleri yapar.

Yargı organları, Devlet Denetleme Kurulunun görev alanı dışındadır.

Devlet Denetleme Kurulunun Başkan ve
üyeleri, Cumhurbaşkanınca atanır.

Devlet Denetleme Kurulunun işleyişi, üyelerinin görev süresi ve diğer özlük
işleri, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir.

Madde 117

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

İ. Milli
Savunma

1.
Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanlığı

Madde
117 – (2)
Milli güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına
hazırlanmasından, Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı, ~~Bakanlar Kurulu~~ sorumludur.

(4)
Genelkurmay Başkanı, Bakanlar Kurulunun
teklifi üzerine, Cumhurbaşkanınca atanır; görev ve yetkileri
kanunla düzenlenir. Genelkurmay Başkanı, bu görev ve yetkilerinden
dolayı ~~Başbakana~~ karşı
sorumludur.

(5)
Milli Savunma Bakanlığının, Genelkurmay Başkanlığı ve Kuvvet Komutanlıkları
ile görev ilişkileri ve yetki alanı kanunla düzenlenir.

İ. Milli
Savunma

1. Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanlığı

Madde 117 – (2) Milli güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı
Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, Türkiye Büyük Millet Meclisine
karşı, Cumhurbaşkanı sorumludur.

(3) Cumhurbaşkanınca atanan Genelkurmay
Başkanı; Silahlı Kuvvetlerin komutanı olup, savaşta Başkomutanlık görevlerini
Cumhurbaşkanlığı namına yerine getirir.

Madde 118

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

2. Milli
Güvenlik Kurulu

Madde
118 – (Değişik
birinci fıkra: 3/10/2001-4709/32 md.) Millî Güvenlik Kurulu;
Cumhurbaşkanının başkanlığında, Başbakan,
Genelkurmay Başkanı, Başbakan yardımcıları, Adalet, Millî Savunma,
İçişleri, Dışişleri Bakanları, Kara,
Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ve Jandarma Genel Komutanından kurulur.

(3) (Değişik
birinci cümle: 3/10/2001-4709/32 md.) Millî Güvenlik Kurulu;
Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili
alınan tavsiye kararları ve gerekli koordinasyonun sağlanması konusundaki
görüşlerini ~~Bakanlar Kuruluna~~ bildirir.
Kurulun, Devletin varlığı ve bağımsızlığı, ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği,
toplumun huzur ve güvenliğinin korunması hususunda alınmasını zorunlu gördüğü
tedbirlere ait kararlar Bakanlar
Kurulunca değerlendirilir.

(4) Milli
Güvenlik Kurulunun gündemi; ~~Başbakan~~ ve
Genelkurmay Başkanının önerileri dikkate alınarak Cumhurbaşkanınca
düzenlenir.

(5)
Cumhurbaşkanı katılamadığı zamanlar Milli Güvenlik Kurulu ~~Başbakanın~~ başkanlığında toplanır.

(6) Milli
Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin teşkilatı ve görevleri ~~kanunla~~ düzenlenir.

2. Milli
Güvenlik Kurulu

Madde 118 – (Değişik birinci fıkra:
3/10/2001-4709/32 md.) Millî Güvenlik Kurulu; Cumhurbaşkanının
başkanlığında, Cumhurbaşkanı
yardımcıları, Adalet, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri
Bakanları, Genelkurmay Başkanı, Kara,
Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlarından kurulur.

(3) (Değişik
birinci cümle: 3/10/2001-4709/32 md.) Millî Güvenlik Kurulu;
Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili
alınan tavsiye kararları ve gerekli koordinasyonun sağlanması konusundaki
görüşlerini Cumhurbaşkanına bildirir.
Kurulun, Devletin varlığı ve bağımsızlığı, ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği,
toplumun huzur ve güvenliğinin korunması hususunda alınmasını zorunlu gördüğü
tedbirlere ait kararlar Cumhurbaşkanınca değerlendirilir.

(4) Milli Güvenlik Kurulunun gündemi; Cumhurbaşkanı
yardımcıları ve Genelkurmay Başkanının önerileri dikkate
alınarak Cumhurbaşkanınca düzenlenir.

(5) Cumhurbaşkanı katılamadığı zamanlar Milli Güvenlik Kurulu Cumhurbaşkanı yardımcısının başkanlığında
toplanır.

(6) Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin teşkilatı ve görevleri Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir.

Madde 123

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

1. İdarenin
bütünlüğü ve kamu tüzelkişiliği

Madde 123 – İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve
kanunla düzenlenir.

İdarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim
esaslarına dayanır.

Kamu tüzelkişiliği, ancak kanunla veya
kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulur.

1. İdarenin
bütünlüğü ve kamu tüzelkişiliği

Madde 123 – İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve
kanunla düzenlenir.

İdarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim
esaslarına dayanır.

Kamu tüzelkişiliği, kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulur.

Madde 124

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

2.
Yönetmelikler

Madde
124 – ~~Başbakanlık~~, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri,
kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve ~~tüzüklerin~~ uygulanmasını sağlamak üzere
ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler.

Hangi yönetmeliklerin Resmi Gazetede
yayımlanacağı kanunda belirtilir.

2.
Yönetmelikler

Madde 124 – Cumhurbaşkanı, bakanlıklar
ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların
ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını
sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler
çıkarabilirler.

Hangi yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayımlanacağı kanunda belirtilir.

Madde 125

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

B. Yargı
yolu

Madde
125 –

İdarenin her
türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.(Ek hüküm:
13/8/1999-4446/2 md.) Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve
sözleşmelerinde bunlardan doğan uyuşmazlıkların milli veya milletlerarası
tahkim yoluyla çözülmesi öngörülebilir. Milletlerarası tahkime ancak
yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar için gidilebilir.

Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler
ile Yüksek Askeri Şuranın kararları yargı denetimi dışındadır. (Ek
cümle: 7/5/2010-5982/11 md.) ~~Ancak,~~ Yüksek
Askerî Şûranın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma
hariç her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açıktır.

İdari işlemlere karşı açılacak davalarda süre, yazılı bildirim tarihinden
başlar.

(Değişik birinci cümle: 7/5/2010-5982/11 md.) Yargı yetkisi,
idarî eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup,
hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz. Yürütme görevinin
kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini
kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya takdir yetkisini
kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez.

İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların
doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte
gerçekleşmesi durumunda gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına karar
verilebilir.

Kanun, olağanüstü hallerde, ~~sıkıyönetim~~,
seferberlik ve savaş halinde ayrıca milli güvenlik, kamu düzeni, genel sağlık
nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir.

İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.

B. Yargı
yolu

Madde
125 –

İdarenin her
türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.(Ek hüküm:
13/8/1999-4446/2 md.) Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde
bunlardan doğan uyuşmazlıkların milli veya milletlerarası tahkim yoluyla
çözülmesi öngörülebilir. Milletlerarası tahkime ancak yabancılık unsuru
taşıyan uyuşmazlıklar için gidilebilir.

(Ek cümle: 7/5/2010-5982/11 md.) Yüksek Askerî Şûranın terfi
işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişik
kesme kararlarına karşı yargı yolu açıktır.

İdari işlemlere karşı açılacak davalarda süre, yazılı bildirim tarihinden
başlar.

Kanun, olağanüstü hallerde, seferberlik ve savaş halinde ayrıca milli
güvenlik, kamu düzeni, genel sağlık nedenleri ile yürütmenin durdurulması
kararı verilmesini sınırlayabilir.

İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.

Madde 127

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

2. Mahalli
idareler

Madde
127 –

Mahalli
idareler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını
karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene
kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu
tüzelkişileridir.

Mahalli idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim
ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir.

(Değişik: 23/7/1995 – 4121/12 md.) Mahalli idarelerin seçimleri,
67 nci maddedeki esaslara göre beş yılda bir yapılır. Ancak, milletvekili genel veya ara seçiminden önceki
veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken mahalli idareler organlarına
veya bu organların üyelerine ilişkin genel veya ara seçimler milletvekili
genel veya ara seçimleriyle birlikte yapılır. Kanun, büyük
yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri getirebilir.

Mahalli idarelerin seçilmiş organlarının, organlık sıfatını kazanmalarına
ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeleri, konusundaki denetim yargı yolu
ile olur. Ancak, görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakkında soruşturma
veya kovuşturma açılan mahalli idare organları veya bu organların üyelerini,
İçişleri Bakanı, geçici bir tedbir olarak, kesin hükme kadar
uzaklaştırabilir.

Merkezi idare, mahalli idareler üzerinde, mahalli hizmetlerin idarenin
bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin
sağlanması, toplum yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi
karşılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idari
vesayet yetkisine sahiptir.

Mahalli idarelerin belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacı ile, kendi
aralarında ~~Bakanlar Kurulunun~~ izni
ile birlik kurmaları, görevleri, yetkileri, maliye ve kolluk işleri ve
merkezi idare ile karşılıklı bağ ve ilgileri kanunla düzenlenir. Bu
idarelere, görevleri ile orantılı gelir kaynakları sağlanır.

2. Mahalli
idareler

Madde 127 –

Mahalli idareler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek
ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar
organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek
oluşturulan kamu tüzelkişileridir.

Mahalli idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim
ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir.

(Değişik: 23/7/1995 – 4121/12 md.) Mahalli idarelerin seçimleri, 67
nci maddedeki esaslara göre beş yılda bir yapılır.Kanun, büyük yerleşim
merkezleri için özel yönetim biçimleri getirebilir.

Mahalli
idarelerin belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacı ile, kendi
aralarında Cumhurbaşkanının izni
ile birlik kurmaları, görevleri, yetkileri, maliye ve kolluk işleri ve
merkezi idare ile karşılıklı bağ ve ilgileri kanunla düzenlenir. Bu
idarelere, görevleri ile orantılı gelir kaynakları sağlanır.

Madde 131

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

2.
Yükseköğretim üst kuruluşları

Madde
131 –

(2) (Değişik
ikinci fıkra: 7/5/2004-5170/8 md.) Yükseköğretim Kurulu,
üniversiteler ~~ve Bakanlar Kurulunca~~ seçilen
ve sayıları, nitelikleri, seçilme usulleri kanunla belirlenen adaylar
arasından rektörlük ve öğretim üyeliğinde başarılı hizmet yapmış profesörlere
öncelik vermek sureti ile Cumhurbaşkanınca atanan üyeler ve Cumhurbaşkanınca
doğrudan doğruya seçilen üyelerden kurulur.

2.
Yükseköğretim üst kuruluşları

Madde 131 –

(2) (Değişik ikinci fıkra: 7/5/2004-5170/8 md.) Yükseköğretim
Kurulu, üniversiteler tarafından seçilen
ve sayıları, nitelikleri, seçilme usulleri kanunla belirlenen adaylar
arasından rektörlük ve öğretim üyeliğinde başarılı hizmet yapmış profesörlere
öncelik vermek sureti ile Cumhurbaşkanınca atanan üyeler ve Cumhurbaşkanınca
doğrudan doğruya seçilen üyelerden kurulur.

Madde 134

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

G.
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu

Madde 134
– Atatürkçü
düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılaplarını, Türk kültürünü, Türk tarihini ve
Türk dilini bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak ve yaymak ve yayınlar yapmak
amacıyla; Atatürk’ün manevi himayelerinde, Cumhurbaşkanının gözetim ve
desteğinde, ~~Başbakanlığa~~ bağlı;
Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Atatürk
Kültür Merkezinden oluşan, kamu tüzel kişiliğine sahip “Atatürk Kültür,
Dil ve Tarih Yüksek Kurumu” kurulur.

G.
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu

Madde 134 – Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve
inkılaplarını, Türk kültürünü, Türk tarihini ve Türk dilini bilimsel yoldan
araştırmak, tanıtmak ve yaymak ve yayınlar yapmak amacıyla; Atatürk’ün manevi
himayelerinde, Cumhurbaşkanının gözetim ve desteğinde, Cumhurbaşkanının görevlendireceği bakana bağlı;
Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Atatürk
Kültür Merkezinden oluşan, kamu tüzel kişiliğine sahip “Atatürk Kültür,
Dil ve Tarih Yüksek Kurumu” kurulur.

Madde 137

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

J.
Kanunsuz emir

Madde
137 – Kamu
hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve suretle çalışmakta olan kimse,
üstünden aldığı emri, yönetmelik, ~~tüzük,~~ kanun veya Anayasa
hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene
bildirir. Ancak, üstü emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse,
emir yerine getirilir; bu halde, emri yerine getiren sorumlu olmaz.

J.
Kanunsuz emir

Madde 137 – Kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve suretle
çalışmakta olan kimse, üstünden aldığı emri, yönetmelik, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, kanun
veya Anayasa hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu
aykırılığı o emri verene bildirir. Ancak, üstü emrinde ısrar eder ve bu
emrini yazı ile yenilerse, emir yerine getirilir; bu halde, emri yerine
getiren sorumlu olmaz.

Madde 148

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

3. Görev ve
yetkileri

Madde 148 – Anayasa Mahkemesi, kanunların, ~~kanun hükmünde kararnamelerin~~ ve
Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas
bakımlarından uygunluğunu denetler ve bireysel başvuruları karara bağlar.
Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler.
Ancak, olağanüstü hallerde, ~~sıkıyönetim~~ ve
savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde
kararnamelerin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı
iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.

(6) Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanını, Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanını, ~~Bakanlar Kurulu üyelerini~~,
Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri
Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkan ve üyelerini,
Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar ~~Yüksek~~ Kurulu ve Sayıştay Başkan ve
üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla
yargılar.

(7) (Ek fıkra: 7/5/2010-5982/18 md.) Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava
Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel
Komutanı da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda
yargılanırlar.

3. Görev ve
yetkileri

Madde 148 – Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve
Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas
bakımlarından uygunluğunu denetler ve bireysel başvuruları karara bağlar.
Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler.
Ancak, olağanüstü hallerde,ve savaş hallerinde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin şekil
ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava
açılamaz.

Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanını, Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanını, Cumhurbaşkanı yardımcılarını,
bakanları, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay,Başkan ve
üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar Kurulu
ve Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce
Divan sıfatıyla yargılar. (1)

(7) (Ek fıkra: 7/5/2010-5982/18 md.) Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava
Kuvvetleri Komutanları da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda
yargılanırlar.

Madde 150

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

5. İptal
davası

Madde 150 – Kanunların, ~~kanun hükmündeki kararnamelerin~~, Türkiye
Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün veya bunların belirli madde ve hükümlerinin
şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde
doğrudan doğruya iptal davası açabilme hakkı, Cumhurbaşkanına, iktidar ve anamuhalefet partisi Meclis grupları ile
Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az beşte
biri tutarındaki üyelere aittir.

İktidarda birden fazla siyasi partinin
bulunması halinde, iktidar partilerinin dava açma hakkını en fazla üyeye
sahip olan parti kullanır.

5. İptal
davası

Madde 150– Kanunların, Cumhurbaşkanlığı
kararnamelerinin, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün veya
bunların belirli madde ve hükümlerinin şekil ve esas bakımından Anayasaya
aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası
açabilme hakkı, Cumhurbaşkanına, Türkiye
Büyük Millet Meclisinde en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubuna ve üye
tamsayısının en az beşte biri tutarındaki üyelere aittir.

Madde 151

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

6. Dava
açma süresi

Madde 151 – Anayasa
Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası açma hakkı, iptali istenen
kanun, ~~kanun hükmünde kararname~~ veya
içtüzüğün Resmi Gazetede yayımlanmasından başlayarak altmış gün sonra düşer.

6. Dava
açma süresi

Madde 151 – Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası
açma hakkı, iptali istenen kanun, Cumhurbaşkanlığı
kararnamesi veya içtüzüğün Resmi Gazetede yayımlanmasından
başlayarak altmış gün sonra düşer.

Madde 152

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

7.
Anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi

Madde
152 – Bir
davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanun veya ~~kanun hükmünde kararnamenin~~ hükümlerini
Anayasaya aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık
iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa, Anayasa Mahkemesinin bu konuda
vereceği karara kadar davayı geri bırakır.

7.
Anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi

Madde 152 – Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak
bir kanun veya Cumhurbaşkanlığı
kararnamesinin hükümlerini Anayasaya aykırı görürse veya
taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına
varırsa, Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri
bırakır.

Madde 153

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

8.
Anayasa Mahkemesinin kararları

Madde
153 –

(2) Anayasa
Mahkemesi bir kanun veya kanun hükmünde
kararnamenin tamamını veya bir hükmünü iptal ederken, kanun
koyucu gibi hareketle, yeni bir uygulamaya yol açacak biçimde hüküm tesis
edemez.

(3)
Kanun, ~~kanun hükmünde kararname~~ veya
Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal
kararlarının Resmi Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken
hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca
kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmi Gazetede yayımlandığı günden
başlayarak bir yılı geçemez

(4) İptal kararının yürürlüğe girişinin ertelendiği durumlarda, Türkiye Büyük
Millet Meclisi, iptal kararının ortaya çıkardığı hukuki boşluğu dolduracak
kanun ~~tasarı veya~~ teklifini
öncelikle görüşüp karara bağlar.

8.
Anayasa Mahkemesinin kararları

Madde 153 –

(2) Anayasa Mahkemesi bir kanun veya Cumhurbaşkanlığı
kararnamesinin tamamını veya bir hükmünü iptal ederken, kanun
koyucu gibi hareketle, yeni bir uygulamaya yol açacak biçimde hüküm tesis
edemez.

(3)
Kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi veya
Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal
kararlarının Resmi Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken
hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca
kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmi Gazetede yayımlandığı günden
başlayarak bir yılı geçemez

(4) İptal kararının yürürlüğe girişinin ertelendiği durumlarda, Türkiye Büyük
Millet Meclisi, iptal kararının ortaya çıkardığı hukuki boşluğu dolduracak
kanun teklifini öncelikle görüşüp karara bağlar.

Madde 154

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

B.
Yargıtay

Madde
154 –

(2) Yargıtay
üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve Cumhuriyet savcıları ile
bu meslekten sayılanlar arasından Hakimler ve Savcılar ~~Yüksek~~ Kurulunca üye tamsayısının salt
çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir.

B.
Yargıtay

Madde 154 –

(2) Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve
Cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hakimler ve
Savcılar Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli
oyla seçilir.

Madde 155

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

C. Danıştay

Madde
155 –

(2) (Değişik
ikinci fıkra: 13/8/1999 – 4446/3 md.) Danıştay, davaları
görmek, Başbakan ve Bakanlar Kurulunca
gönderilen kanun tasarıları, kamu hizmetleri ile ilgili
imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşüncesini bildirmek, ~~tüzük tasarılarını incelemek~~, idari
uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir.

(3) Danıştay
üyelerinin dörtte üçü, birinci sınıf idari yargı hakim ve savcıları ile bu
meslekten sayılanlar arasından Hakimler ve Savcılar ~~Yüksek~~ Kurulu; dörtte biri, nitelikleri
kanunda belirtilen görevliler arasından Cumhurbaşkanı; tarafından seçilir.

C.
Danıştay

Madde 155 –

(2) (Değişik ikinci fıkra: 13/8/1999 – 4446/3 md.) Danıştay,
davaları görmek, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve
sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşüncesini bildirmek, idari
uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir.

(3) Danıştay üyelerinin dörtte üçü, birinci sınıf idari yargı hakim ve
savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hakimler ve Savcılar Kurulu;
dörtte biri, nitelikleri kanunda belirtilen görevliler arasından
Cumhurbaşkanı; tarafından seçilir.

Madde 158

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

F. Uyuşmazlık
Mahkemesi

Madde
158 – Uyuşmazlık
Mahkemesi adli, idari ~~ve askeri~~ yargı
mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye
yetkilidir.

F. Uyuşmazlık
Mahkemesi

Madde 158 – Uyuşmazlık Mahkemesi adli ve idari yargı mercileri
arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye
yetkilidir.

Madde 166

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

İKİNCİ BÖLÜM

Ekonomik Hükümler

I. Planlama;
Ekonomik ve Sosyal Konsey ⁽¹⁾

Madde
166 –

(4) (Ek
fıkra: 7/5/2010-5982/23 md.) Ekonomik ve sosyal politikaların
oluşturulmasında ~~hükümete~~ istişarî
nitelikte görüş bildirmek amacıyla Ekonomik ve Sosyal Konsey kurulur.
Ekonomik ve Sosyal Konseyin kuruluş ve işleyişi kanunla düzenlenir.

İKİNCİ BÖLÜM

Ekonomik Hükümler

I. Planlama; Ekonomik ve Sosyal Konsey (1)

Madde 166 –

(4) (Ek fıkra: 7/5/2010-5982/23 md.) Ekonomik ve sosyal
politikaların oluşturulmasında Cumhurbaşkanına istişarî
nitelikte görüş bildirmek amacıyla Ekonomik ve Sosyal Konsey kurulur.
Ekonomik ve Sosyal Konseyin kuruluş ve işleyişi kanunla düzenlenir.

Madde 167

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

II.
Piyasaların denetimi ve dış ticaretin düzenlenmesi

Madde
167 –

(2) Dış
ticaretin ülke ekonomisinin yararına olmak üzere düzenlenmesi amacıyla
ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve benzeri
yükümlülükler dışında ek mali yükümlülükler koymaya ve bunları kaldırmaya
kanunla ~~Bakanlar Kuruluna~~ yetki
verilebilir.

II.
Piyasaların denetimi ve dış ticaretin düzenlenmesi

Madde 167 –

(2) Dış ticaretin ülke ekonomisinin yararına olmak üzere düzenlenmesi
amacıyla ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve
benzeri yükümlülükler dışında ek mali yükümlülükler koymaya ve bunları
kaldırmaya kanunla Cumhurbaşkanına yetki
verilebilir.

Mülga
Hükümler

Madde 91

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

E. Kanun
hükmünde kararname çıkarma yetkisi verme

Madde
91 – Türkiye
Büyük Millet Meclisi, Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma
yetkisi verebilir. Ancak sıkıyönetim ve olağanüstü haller saklı kalmak üzere,
Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel
haklar, kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü bölümünde yer alan siyasi
haklar ve ödevler kanun hükmünde kararnamelerle düzenlenemez.

Yetki kanunu, çıkarılacak kanun
hükmünde kararnamenin, amacını, kapsamını, ilkelerini, kullanma süresini ve
süresi içinde birden fazla kararname çıkarılıp çıkarılamayacağını gösterir.

Bakanlar Kurulunun istifası,
düşürülmesi veya yasama döneminin bitmesi, belli süre için verilmiş olan
yetkinin sona ermesine sebep olmaz.

Kanun hükmünde kararnamenin, Türkiye
Büyük Millet Meclisi tarafından süre bitiminden önce onaylanması sırasında,
yetkinin son bulduğu veya süre bitimine kadar devam ettiği de belirtilir.

Sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde,
Cumhurbaşkanının Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulunun kanun hükmünde
kararname çıkarmasına ilişkin hükümler saklıdır.

Kanun hükmünde kararnameler, Resmi
Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler. Ancak, kararnamede yürürlük
tarihi olarak daha sonraki bir tarih de gösterilebilir.

Kararnameler, Resmi Gazetede
yayımlandıkları gün Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur.

Yetki kanunları ve bunlara dayanan
kanun hükmünde kararnameler, Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonları ve
Genel Kurulunda öncelikle ve ivedilikle görüşülür.

Yayımlandıkları gün Türkiye Büyük
Millet Meclisine sunulmayan kararnameler bu tarihte, Türkiye Büyük Millet
Meclisince reddedilen kararnameler bu kararın Resmi Gazetede yayımlandığı
tarihte yürürlükten kalkar. Değiştirilerek kabul edilen kararnamelerin
değiştirilmiş hükümleri, bu değişikliklerin Resmi Gazetede yayımlandığı gün
yürürlüğe girer.

MÜLGA

Madde 99

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

B.
Gensoru

Madde
99 – Gensoru
önergesi, bir siyasi parti grubu adına veya enaz yirmi milletveki-linin
imzasıyla verilir.

Gensoru önergesi, verilişinden sonraki
üç gün içinde bastırılarak üyelere dağıtılır; dağıtılmasından itibaren on gün
içinde gündeme alınıp alınmayacağı görüşülür. Bu görüşmede, ancak önerge
sahiplerinden biri, siyasi parti grupları adına birer milletvekili, Bakanlar
Kurulu adına Başbakan veya bir bakan konuşabilir.

Gündeme alma kararıyla birlikte,
gensorunun görüşülme günü de belli edilir; ancak gensorunun görüşülmesi,
gündeme alma kararının verildiği tarihten başlayarak iki gün geçmedikçe
yapılamaz ve yedi günden sonraya bırakılamaz.

Gensoru görüşmeleri sırasında üyelerin
veya grupların verecekleri gerekçeli güvensizlik önergeleri veya Bakanlar
Kurulunun güven isteği, bir tam gün geçtikten sonra oylanır.

Bakanlar Kurulunun veya bir bakanın
düşürülebilmesi, üye tamsayısının salt çoğunluğuyla olur; oylamada yalnız
güvensizlik oyları sayılır.

Meclis çalışmalarının dengeli olarak
yürütülmesi amacına ve yukardaki ilkelere uygun olmak kaydıyla gensoru ile
ilgili diğer hususlar İçtüzükle belirlenir.

MÜLGA

Madde 100

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

C. Meclis
soruşturması

Madde
100 – Başbakan
veya bakanlar hakkında, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az
onda birinin vereceği önerge ile, soruşturma açılması istenebilir. Meclis, bu
istemi en geç bir ay içinde görüşür ve (Ek ibare: 3/10/2001-4709/31
md.) gizli oyla karara bağlar.

Soruşturma
açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin, güçleri
oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak
gösterecekleri adaylar arasından her parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle
kurulacak onbeş kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılır. Komisyon,
soruşturma sonucunu belirten raporunu iki ay içinde Meclise sunar. Soruşturmanın
bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona iki aylık yeni ve kesin bir süre
verilir. (Ek cümle: 3/10/2001-4709/31 md.) Bu süre içinde raporun
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına teslimi zorunludur.

(Değişik:
3/10/2001-4709/31 md.) Rapor Başkanlığa verildiği tarihten
itibaren on gün içinde dağıtılır, dağıtımından itibaren on gün içinde
görüşülür ve gerek görüldüğü takdirde ilgilinin Yüce Divana sevkine karar
verilir. Yüce Divana sevk kararı ancak üye tamsayısının salt çoğunluğunun
gizli oyuyla alınır.

Meclisteki siyasi parti gruplarında,
Meclis soruşturması ile ilgili görüşme yapılamaz ve karar alınamaz.

MÜLGA

Madde 102

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

B. Seçimi

Madde
102 – (Değişik: 31/5/2007-5678/5 md.) ⁽¹⁾

Cumhurbaşkanı seçimi, Cumhurbaşkanının
görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın herhangi bir
sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış gün içinde
tamamlanır.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli
oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk oylamada
bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama
yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılır
ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan
adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci
oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi
suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama
referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı
takdirde Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.

Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya
kadar görev süresi dolan Cumhurbaşkanının görevi devam eder.

Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin usûl
ve esaslar kanunla düzenlenir.

MÜLGA

Madde 107

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

G.
Cumhurbaşkanı Genel Sekreterliği

Madde
107 – Cumhurbaşkanlığı
Genel Sekreterliğinin kuruluşu, teşkilat ve çalışma esasları, personel atama
işlemleri Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir.

MÜLGA

Madde 109

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

II.
Bakanlar Kurulu

A. Kuruluş

Madde
109 – Bakanlar
Kurulu, Başbakan ve bakanlardan kurulur.

Başbakan, Cumhurbaşkanınca, Türkiye
Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından atanır.

Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi
üyeleri veya milletvekili seçilme yeterliğine sahip olanlar arasından
Başbakanca seçilir ve Cumhurbaşkanınca atanır; gerektiğinde Başbakanın
önerisi üzerine Cumhurbaşkanınca görevlerine son verilir.

MÜLGA

Madde 110

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

B. Göreve
başlama ve güvenoyu

Madde
110 – Bakanlar
Kurulunun listesi tam olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Türkiye
Büyük Millet Meclisi tatilde ise toplantıya çağrılır.

Bakanlar Kurulunun programı,
kuruluşundan en geç bir hafta içinde Başbakan veya bir bakan tarafından
Türkiye Büyük Millet Meclisinde okunur ve güvenoyuna başvurulur. Güvenoyu
için görüşmeler, programın okunmasından iki tam gün geçtikten sonra başlar ve
görüşmelerin bitiminden bir tam gün geçtikten sonra oylama yapılır.

MÜLGA

Madde 111

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

C. Görev
sırasında güvenoyu

Madde
111 – Başbakan,
gerekli görürse, Bakanlar Kurulunda görüştükten sonra, Türkiye Büyük Millet
Meclisinden güven isteyebilir.

Güven istemi, Türkiye Büyük Millet
Meclisine bildirilmesinden bir tam gün geçmedikçe görüşülemez ve görüşmelerin
bitiminden bir tam gün geçmedikçe oya konulamaz.

Güven istemi, ancak üye tamsayısının
salt çoğunluğuyla reddedilebilir.

MÜLGA

Madde 112

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

D. Görev ve
siyasi sorumluluk

Madde
112 – Başbakan,
Bakanlar Kurulunun başkanı olarak, Bakanlıklar arasında işbirliğini sağlar ve
hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir. Bakanlar Kurulu, bu
siyasetin yürütülmesinden birlikte sorumludur.

Her bakan, Başbakana karşı sorumlu
olup ayrıca kendi yetkisi içindeki işlerden ve emri altındakilerin eylem ve
işlemlerinden de sorumludur.

Başbakan, bakanların görevlerinin
Anayasa ve kanunlara uygun olarak yerine getirilmesini gözetmek ve düzeltici
önlemleri almakla yükümlüdür.

Bakanlar Kurulu üyelerinden
milletvekili olmayanlar; 81 inci maddede yazılı şekilde Millet Meclisi önünde
andiçerler ve bakan sıfatını taşıdıkları sürece milletvekillerinin tabi
oldukları kayıt ve şartlara uyarlar ve yasama dokunulmazlığına sahip
bulunurlar. Bunlar Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri gibi ödenek ve yolluk
alırlar.

MÜLGA

Madde 113

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

E.
Bakanlıkların kurulması ve bakanlar

Madde
113 –

Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilatı
kanunla düzenlenir.

Açık olan bakanlıklarla izinli veya özürlü olan bir bakana, diğer bir bakan
geçici olarak vekillik eder. Ancak, bir bakan birden fazlasına vekillik
edemez.

Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı ile Yüce Divana verilen bir bakan
bakanlıktan düşer. Başbakanın Yüce Divana sevki halinde hükümet istifa etmiş
sayılır.

Herhangi bir sebeple boşalan bakanlığa en geç onbeş gün içinde atama yapılır.

MÜLGA

Madde 114

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

F. Seçimlerde
geçici Bakanlar Kurulu

Madde
114 – Türkiye
Büyük Millet Meclisi genel seçimlerinden önce, Adalet, İçişleri ve Ulaştırma
bakanları çekilir. Seçimin başlangıç tarihinden üç gün önce; seçim dönemi
bitmeden seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde ise, bu karardan
başlayarak beş gün içinde, bu bakanlıklara Türkiye Büyük Millet Meclisi
içinden veya dışarıdan bağımsızlar Başbakanca atanır.

116 ncı madde gereğince seçimlerin
yenilenmesine karar verildiğinde Bakanlar Kurulu çekilir ve Cumhurbaşkanı
geçici Bakanlar Kurulunu kurmak üzere bir Başbakan atar.

Geçici Bakanlar Kuruluna, Adalet,
İçişleri ve Ulaştırma bakanları Türkiye Büyük Millet Meclisindeki veya Meclis
dışındaki bağımsızlardan olmak üzere, siyasi parti gruplarından, oranlarına
göre üye alınır.

Siyasi parti gruplarından alınacak üye
sayısını Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı tespit ederek Başbakana
bildirir. Teklif edilen bakanlığı kabul etmeyen veya sonradan çekilen
partililer yerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi içinden veya dışarıdan
bağımsızlar atanır.

Geçici Bakanlar Kurulu, yenilenme
kararının Resmi Gazete’de ilanından itibaren beş gün içinde kurulur.

Geçici Bakanlar Kurulu için güvenoyuna
başvurulmaz.

Geçici Bakanlar Kurulu seçim süresince
ve yeni Meclis toplanıncaya kadar vazife görür.

MÜLGA

Madde 115

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

G.
Tüzükler

Madde
115 – Bakanlar
Kurulu, kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek
üzere, kanunlara aykırı olmamak ve Danıştayın incelemesinden geçirilmek
şartıyla tüzükler çıkarabilir.

Tüzükler, Cumhurbaşkanınca imzalanır
ve kanunlar gibi yayımlanır.

MÜLGA

Madde 120

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

2. Şiddet
olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması
sebepleriyle olağanüstü hal ilanı

Madde
120 – Anayasa
ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan
kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya
çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması
hallerinde, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, Milli
Güvenlik Kurulunun da görüşünü aldıktan sonra yurdun bir veya birden fazla
bölgesinde veya bütününde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan
edebilir.

MÜLGA

Madde 121

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

3. Olağanüstü
hallerle ilgili düzenleme

Madde
121 – Anayasanın
119 ve 120 nci maddeleri uyarınca olağanüstü hal ilanına karar verilmesi
durumunda, bu karar Resmi Gazetede yayımlanır ve hemen Türkiye Büyük Millet
Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal
toplantıya çağırılır. Meclis, olağanüstü hal süresini değiştirebilir,
Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, her defasında dört ayı geçmemek üzere,
süreyi uzatabilir veya olağanüstü hali
kaldırabilir.

119 uncu madde uyarınca ilan edilen
olağanüstü hallerde vatandaşlar için getirilecek para, mal ve çalışma
yükümlülükleri ile olağanüstü hallerin her türü için ayrı ayrı geçerli olmak
üzere, Anayasanın 15 inci maddesindeki ilkeler doğrultusunda temel hak ve
hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya nasıl durdurulacağı, halin
gerektirdiği tedbirlerin nasıl ve ne suretle alınacağı, kamu hizmeti
görevlilerine ne gibi yetkiler verileceği, görevlilerin durumlarında ne gibi
değişiklikler yapılacağı ve olağanüstü yönetim usulleri, Olağanüstü Hal
Kanununda düzenlenir.

Olağanüstü hal süresince,
Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin
gerekli kıldığı konularda, kanun hükmünde kararnameler çıkarabilir. Bu
kararnameler, Resmi Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet
Meclisinin onayına sunulur; bunların Meclisce onaylanmasına ilişkin süre ve
usul, İçtüzükte belirlenir.

MÜLGA

Madde 122

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

B.
Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hali

Madde
122 – Anayasanın
tanıdığı hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan
kaldırmaya yönelen ve olağanüstü hal ilanını gerektiren hallerden daha vahim
şiddet hareketlerinin yaygınlaşması veya savaş hali, savaşı gerektirecek bir
durumun başgöstermesi, ayaklanma olması veya vatan veya Cumhuriyete karşı
kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmezliğini
içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması
sebepleriyle, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, Milli
Güvenlik Kurulunun
da görüşünü aldıktan sonra, süresi altı ayı aşmamak üzere yurdun bir
veya birden fazla bölgesinde veya bütününde sıkıyönetim ilan
edebilir. Bu karar, derhal Resmi Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye
Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi
toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağırılır. Türkiye Büyük Millet
Meclisi gerekli gördüğü takdirde sıkıyönetim süresini kısaltabilir,
uzatabilir veya sıkıyönetimi kaldırabilir.

Sıkıyönetim süresinde,
Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu sıkıyönetim halinin
gerekli kıldığı konularda kanun hükmünde kararname çıkarabilir.

Bu kararnameler Resmi Gazetede
yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur.
Bunların Meclisce onaylanmasına ilişkin süre ve usul İçtüzükte belirlenir.

Sıkıyönetimin her defasında dört ayı
aşmamak üzere uzatılması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin kararına bağlıdır.
Savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz.

Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş
hallerinde hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği,
idare ile olan ilişkileri, hürriyetlerin nasıl kısıtlanacağı veya durdurulacağı
ve savaş veya savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi halinde
vatandaşlar için getirilecek yükümlülükler kanunla düzenlenir.

Sıkıyönetim komutanları Genelkurmay
Başkanlığına bağlı olarak görev yaparlar.

MÜLGA

Madde 145

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

H. Askeri
yargı

Madde
145 – (Değişik: 7/5/2010-5982/15 md.)

Askerî yargı,
askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu
mahkemeler; asker kişiler tarafından işlenen askerî suçlar ile bunların asker
kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak
işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidir. Devletin güvenliğine,
anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar her halde
adliye mahkemelerinde görülür.

Savaş hali haricinde, asker olmayan
kişiler askerî mahkemelerde yargılanamaz.

Askerî mahkemelerin savaş halinde
hangi suçlar ve hangi kişiler bakımından yetkili oldukları; kuruluşları ve
gerektiğinde bu mahkemelerde adlî yargı hâkim ve savcılarının
görevlendirilmeleri kanunla düzenlenir.

Askerî yargı organlarının kuruluşu,
işleyişi, askerî hâkimlerin özlük işleri, askerî savcılık görevlerini yapan
askerî hâkimlerin görevli bulundukları komutanlıkla ilişkileri, mahkemelerin
bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.

MÜLGA

Madde 156

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

D.
Askeri Yargıtay

Madde
156 – Askeri
Yargıtay, askeri mahkemelerden verilen karar ve hükümlerin son inceleme
merciidir. Ayrıca, asker kişilerin kanunla gösterilen belli davalarına ilk ve
son derece mahkemesi olarak bakar.

Askeri Yargıtay üyeleri birinci sınıf
askeri hakimler arasından Askeri Yargıtay Genel Kurulunun üye tamsayısının
salt çoğunluğu ve gizli oyla her boş yer için göstereceği üçer aday içinden
Cumhurbaşkanınca seçilir.

Askeri Yargıtay Başkanı, Başsavcısı,
İkinci Başkanı ve daire başkanları Askeri Yargıtay üyeleri arasından rütbe ve
kıdem sırasına göre atanırlar.

(Değişik son
fıkra: 7/5/2010-5982/20 md.) Askerî Yargıtayın kuruluşu, işleyişi,
mensuplarının disiplin ve özlük işleri mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik
teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.

MÜLGA

Madde 157

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

E.
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi

Madde
157 – Askeri
Yüksek İdare Mahkemesi, askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile,
asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve
eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk ve son derece
mahkemesidir. Ancak, askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda ilgilinin
asker kişi olması şartı aranmaz.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin
askeri hakim sınıfından olan üyeleri, mahkemenin bu sınıftan olan başkan ve
üyeleri tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oy ile birinci sınıf askeri
hakimler arasından her boş yer için gösterilecek üç aday içinden; hakim
sınıfından olmayan üyeleri, rütbe ve nitelikleri kanunda gösterilen subaylar
arasından, Genelkurmay Başkanlığınca her boş yer için gösterilecek üç aday
içinden Cumhurbaşkanınca seçilir.

Askeri hakim sınıfından olmayan üyelerin
görev süresi en fazla dört yıldır.

Mahkemenin Başkanı, Başsavcı ve daire
başkanları hakim sınıfından olanlar arasından rütbe ve kıdem sırasına göre
atanırlar.

(Değişik son
fıkra: 7/5/2010-5982/21 md.) Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin
kuruluşu, işleyişi, yargılama usulleri, mensuplarının disiplin ve özlük
işleri mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla
düzenlenir.

MÜLGA

Madde 162

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

B. Bütçenin
görüşülmesi

Madde
162 – Bakanlar
Kurulu, merkezî yönetim bütçe tasarısı ile milli bütçe tahminlerini gösteren
raporu, mali yıl başından en az yetmişbeş gün önce, Türkiye Büyük Millet
Meclisine sunar.⁽¹⁾

Bütçe tasarıları ve rapor, kırk üyeden
kurulu Bütçe Komisyonunda incelenir. Bu komisyonun kuruluşunda, iktidar
grubuna veya gruplarına en az yirmibeş üye verilmek şartı ile, siyasi parti
gruplarının ve bağımsızların oranlarına göre temsili gözönünde tutulur.

Bütçe Komisyonunun ellibeş gün içinde
kabul edeceği metin, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve mali yıl
başına kadar karara bağlanır.

(Değişik
dördüncü fıkra: 29/10/2005-5428/4 md.) Türkiye Büyük
Millet Meclisi üyeleri, Genel Kurulda, kamu idare bütçeleri hakkında
düşüncelerini, her bütçenin tümü üzerindeki görüşmeler sırasında açıklarlar;
bölümler ve değişiklik önergeleri, üzerinde ayrıca görüşme yapılmaksızın
okunur ve oylanır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri,
bütçe kanunu tasarılarının Genel Kurulda görüşülmesi sırasında, gider
artırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar.

MÜLGA

Madde 163

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

C.
Bütçelerde değişiklik yapılabilme esasları

Madde
163 – Merkezî
yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek miktarın sınırını gösterir.
Harcanabilecek miktar sınırının Bakanlar Kurulu kararıyla aşılabileceğine
dair bütçelere hüküm konulamaz. Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname
ile bütçede değişiklik yapmak yetkisi verilemez. Cari yıl bütçesindeki ödenek
artışını öngören değişiklik tasarılarında ve cari ve ileriki yıl bütçelerine
mali yük getirecek nitelikteki kanun tasarı ve tekliflerinde, belirtilen
giderleri karşılayabilecek mali kaynak gösterilmesi zorunludur.⁽¹⁾

MÜLGA

Madde 164

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

D.
Kesinhesap

Madde
164 – Kesinhesap
kanunu tasarıları, kanunda daha kısa bir süre kabul edilmemiş ise, ilgili
oldukları mali yılın sonundan başlayarak, en geç yedi ay sonra Bakanlar
Kurulunca Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Sayıştay, genel uygunluk
bildirimini, ilişkin olduğu kesinhesap kanunu tasarısının verilmesinden
başlayarak en geç yetmişbeş gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.

Kesinhesap kanunu tasarısı, yeni yıl
bütçe kanunu tasarısıyla birlikte Bütçe Komisyonu gündemine alınır. Bütçe
Komisyonu, bütçe kanunu tasarısıyla kesinhesap kanunu tasarısını Genel Kurula
birlikte sunar, Genel Kurul, kesinhesap kanunu tasarısını, yeni yıl bütçe
kanunu tasarısıyla beraber görüşerek karara bağlar.

Kesinhesap kanunu tasarısı ve genel
uygunluk bildiriminin Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiş olması, ilgili
yıla ait Sayıştayca sonuçlandırılamamış denetim ve hesap yargılamasını
önlemez ve bunların karara bağlandığı anlamına gelmez.

MÜLGA

Geçici Madde 21

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

GEÇİCİ
MADDE 21-

A) Türkiye Büyük Millet Meclisinin 27’nci Yasama Dönemi milletvekili genel
seçimi ve Cumhurbaşkanlığı seçimi 3/11/2019 tarihinde birlikte yapılır.
Seçimin yapılacağı tarihe kadar Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri ve
Cumhurbaşkanının görevi devam eder. Meclisin seçim kararı alması halinde,
27’nci Yasama Dönemi milletvekili genel seçimi ve Cumhurbaşkanlığı seçimi
birlikte yapılır.

B) Bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren en geç altı ay içinde Türkiye Büyük
Millet Meclisi, bu Kanunla yapılan değişikliklerin gerektirdiği Meclis
İçtüzüğü değişikliği ile diğer kanuni düzenlemeleri yapar. Cumhurbaşkanlığı
kararnamesiyle düzenleneceği belirtilen değişiklikler ise Cumhurbaşkanının
göreve başlama tarihinden itibaren en geç altı ay içinde Cumhurbaşkanı
tarafından düzenlenir.

C) Anayasanın 159 uncu maddesinde yapılan düzenlemeye göre Hâkimler ve
Savcılar Kurulu üyeleri en geç otuz gün içinde seçilirler ve bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten sonraki kırkıncı günü takip eden iş günü
görevlerine başlarlar. Başvurular, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren beş gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına yapılır.
Başkanlık, başvuruları Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu
Karma Komisyona gönderir. Komisyon on gün içinde her bir üyelik için üç adayı
üye tamsayısının üçte iki çoğunluğuyla belirler. Birinci oylamada üçte iki
çoğunlukla seçimin sonuçlandırılamaması halinde, ikinci ve üçüncü oylamalar
yapılır; bu oylamalarda üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun oyunu alan
aday seçilmiş olur. Beşte üç çoğunluğun sağlanamaması halinde üçüncü oylamada
en çok oyu almış olan, seçilecek üyelerin iki katı aday arasından ad çekme
usulü ile üye belirleme işlemi tamamlanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel
Kurulu aynı usul ve nisapları gözeterek onbeş gün içinde seçimi tamamlar.
Mevcut Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyeleri, yeni üyelerin göreve
başlayacağı tarihe kadar görevlerine devam eder ve bu süre içinde
yürürlükteki Kanun hükümlerine göre çalışır. Yeni üyeler, ilgili kanunda
değişiklik yapılıncaya kadar mevcut Kanunun Anayasaya aykırı olmayan
hükümleri uyarınca çalışır. Görevi sona eren ve Hâkimler ve Savcılar Kuruluna
yeniden seçilmeyen üyelerden, talepleri halinde adli yargı hâkim ve savcıları
arasından seçilenler Yargıtay üyeliğine, idari yargı hâkim ve savcıları
arasından seçilenler Danıştay üyeliğine Hâkimler ve Savcılar Kurulunca
seçilir; öğretim üyeleri ve avukatlar arasından seçilenler ise Danıştay
üyeliğine Cumhurbaşkanınca atanır. Bu şekilde yapılan seçim ve atamalarda boş
kadro olup olmadığına bakılmaz, seçilen ve atanan üye sayısı kadar Yargıtay
ve Danıştay kadrolarına üye kadrosu ilave edilir.

D) Askerî Yargıtay ve Askerî Yüksek İdare Mahkemesinden Anayasa Mahkemesi
üyeliğine seçilmiş bulunan kişilerin herhangi bir sebeple görevleri sona
erene kadar üyelikleri devam eder .

E)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek
İdare Mahkemesi ve askerî mahkemeler kaldırılmıştır.

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dört ay içinde; Askerî Yargıtay
ve Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin askerî hâkim sınıfından Başkan, Başsavcı,
İkinci Başkan ve üyeleri ile diğer askerî hâkimler (yedek subaylar hariç)
tercihleri ve müktesepleri dikkate alınarak;

a) Hâkimler ve Savcılar Kurulunca adli veya idari yargıda hâkim veya savcı
olarak atanabilirler.

b) Aylık, ek gösterge, ödenek, yargı ödeneği, ek ödeme, malî, sosyal hak ve
yardımlar ile diğer hakları yönünden emsali adli veya idari yargıya mensup
hâkim ve savcılar, bunların dışındaki hak ve yükümlülükler yönünden ise bu
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihteki mevzuat hükümleri uygulanmaya devam
edilmek suretiyle Millî Savunma Bakanlığınca mevcut sınıflarında, Bakanlık
veya Genelkurmay Başkanlığının hukuk hizmetleri kadrolarına atanırlar.
Bunlardan, emeklilik hakkını elde edenlerden yaş haddinden önce bu
görevlerden kendi istekleriyle ayrılacaklara ödenecek tazminata ilişkin usul
ve esaslar kanunla düzenlenir.

Kaldırılan askerî yargı mercilerinde görülmekte olan dosyalardan; kanun yolu
incelemesi aşamasında olanlar ilgisine göre Yargıtay veya Danıştaya, diğer
dosyalar ise ilgisine göre görevli ve yetkili adli veya idari yargı
mercilerine dört ay içinde gönderilir.

F) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte yürürlükte bulunan kanun hükmünde
kararnameler, tüzükler, Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan
yönetmelikler ile diğer düzenleyici işlemler yürürlükten kaldırılmadıkça
geçerliliğini sürdürür. Yürürlükte bulunan kanun hükmünde kararnameler
hakkında 152 nci ve 153 üncü maddelerin uygulanmasına devam olunur.

G) Kanunlar ve diğer mevzuat ile Başbakanlık ve Bakanlar Kuruluna verilen
yetkiler, ilgili mevzuatta değişiklik yapılıncaya kadar Cumhurbaşkanı
tarafından kullanılır.

H) Anayasanın 67’nci maddesinin son fıkrası hükmü, bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten sonra birlikte yapılacak ilk milletvekili genel seçimi ile
Cumhurbaşkanlığı seçimi bakımından uygulanmaz.

Yürürlük Maddesi

YÜRÜRLÜKTEKİ
METİN

TEKLİFLE
DEĞİŞİK METİN

MADDE
18- Bu Kanun ile Anayasanın;

a) 8, 15, 17, 19, 73, 82, 87, 88, 89, 91, 93, 96, 98, 99, 100, 104, 105, 106,
107, 108, 109, 110, 111, 112, 113 üncü maddelerinde yapılan değişiklikler ile
114 üncü maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarının ilgaları yönünden, 115, 116,
117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124 ve 125 inci maddelerinde yapılan
değişiklikler ile 127’nci maddenin son fıkrasına dair değişiklik; 131, 134,
137 nci maddelerinde yapılan değişiklikler ile 148 inci maddenin birinci
fıkrasındaki değişiklik ile altıncı fıkrasındaki “Bakanlar Kurulu
üyelerini” ibaresine dair değişiklik, 150, 151, 152, 153, 155 inci
maddenin ikinci fıkrası,161, 162, 163, 164, 166 ncı ve 167 nci maddelerinde
yapılan değişiklikler ile Geçici 21 inci maddenin (F) ve (G) fıkraları,
birlikte yapılan Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri
sonucunda Cumhurbaşkanının göreve başladığı tarihte,

b) 75, 77, 101 ve 102 nci maddelerinde yapılan değişiklikler, birlikte
yapılacak ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerine
ilişkin takvimin başladığı tarihte,

c) Değiştirilen diğer hükümleri ile 101 inci maddesinin son fıkrasında yer
alan “Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir”
ibaresinin ilgası bakımından yayımı tarihinde, yürürlüğe girer ve halkoyuna
sunulması halinde tümüyle oylanır.

Basında Ahmet Özer

evet mi hayırmı, referandum, yeni anayasa

Ahmet ÖZER

Ahmet ÖZER İTO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi.

Referanduma Sunulacak Anayasa Değişikliği Teklifinin Karşılaştırmalı Metni

Leave a reply